2. Αστικοποίηση
Περιθωριοποίηση
Η αυξανόμενη αστικοποίηση στις αναπτυσσόμενες χώρες συνοδεύεται από μια αυξανόμενη περιθωριοποίηση πολλών κατηγοριών του πληθυσμού. Με βάση την συνεχιζόμενη μετανάστευση στις πόλεις, παρατηρείτε αύξηση στην πίεση του πληθυσμού σε μεγάλη κλίμακα, πράγμα που οδηγεί σε σοβαρή έλλειψη χώρων στέγασης. Αυτό επισπεύδει την περιθωριοποίηση και την ανάπτυξη περιθωριακών οικισμών στην περιφέρεια των μεγαλουπόλεων του Τρίτου Κόσμου (Latz 2007).
Η περιθωριοποίηση ως ένα αυξανόμενο πρόβλημα της αστικοποίησης
Οι περιθωριακοί οικισμοί παρουσιάζουν την υψηλότερη πυκνότητα πληθυσμού στον κόσμο (η παραγκούπολη Νταράβι στην Μουμπάι έχει 25 000 κατ/χλμ², ενώ η μέση πυκνότητα στο Μόναχο (όχι παραγκούπολη) είναι 3 955 κατ/χλμ²). Σήμερα, περίπου το 40% με 65% του μητροπολιτικού πληθυσμού ζει σε περιθωριακούς οικισμούς (για την παγκόσμια κατανομή του πληθυσμού των παραγκουπόλεων βλέπε διάγραμμα) (Bauer et al. 2005, Latz 2007).
Παραγκούπολη στο Ρίο.
Φωτογραφία: Andreas Nilsson |
Παραγκούπολη στη Μουμπάι.
Φωτογραφία: Joel Newell |
Στις περισσότερες πόλεις συχνά υπάρχουν σημαντικές κοινωνικές διαφορές μεταξύ των διαφόρων περιοχών. Οι "καλύτερες" γειτονίες γίνονται ολοένα και περισσότερο "κλειστές κοινότητες". Από τέτοιου είδους διαχωρισμούς δημιουργούνται οι διαιρεμένες πόλεις (Gresh 2007).
Ιδία επεξεργασία, Πηγή: Claaßen 2008
Οι περιθωριοποιημένες γειτονιές παρουσιάζουν σημαντικά ελλείματα σε τεχνικές και κοινωνικές υποδομές: δεν υπάρχουν σχολεία, νοσοκομεία και δημόσιες συγκοινωνίες. Ειδικότερα, η παροχή πόσιμου νερού είναι προβληματική, καθώς οι πόροι των αστικών περιοχών δεν είναι επαρκείς. Επιπλέον, ο ανεπαρκής σχεδιασμός των υποδομών παρεμποδίζει την παροχή νερού σε πολλούς περιθωριακούς οικισμούς, με αποτέλεσμα η παροχή νερού να πρέπει να αντικατασταθεί από δαπανηρά βυτιοφόρα. Οι ανεπαρκής συνθήκες υγιεινής , καθώς και η ανεξέλεγκτη διάθεση των λυμάτων και των αποβλήτων χωρίς ειδικές εγκαταστάσεις επεξεργασίες, προάγουν περαιτέρω την εξάπλωση ασθενειών (διάρροια, τύφος, χολέρα, το 1994 υπήρξε ξέσπασμα λοιμού στο Σουράτ, Ινδία) (Bauer et al. 2005, Latz 2007).
Κατοικίες στην Τζακάρτα, Ινδονησία.
Φωτογραφία: Jonathan McIntosh |
Ρέμα μέσα σε μια παραγκούπολη.
Πηγή: Wikimedia |
Η παροχή ενέργειας είναι εν μέρει "εγγυημένη" με κολλητική ταινία να ενώνει τα καλώδια με τους μεταχηματιστές. Πεταμένα ξύλα ή προπάνιο χρησιμοποιούνται ως πηγές ενέργειας και θέρμανσης (Latz 2007).
Η ανεξέλεγκτη μεγέθυνση των περιθωριακών οικισμών ενέχει υψηλό κίνδυνο για την δημόσια υγεία. Οι άνθρωποι που ζουν στις παραγκουπόλεις - πρόκειται για ένα μεγάλο ποσοστό του φτωχού πληθυσμού - έχουν χειρότερη υγεία και περισσότερες πιθανότητες να θιγούν από την παιδική θνησιμότητα και οξείες αναπνευστικές ασθένειες, από ότι οι κάτοικοι που ζουν εκτός (Bauer et al. 2005, UN-HABITAT 2006).
Το 80% των ανθρώπων σε αυτές τις περιοχές απασχολούνται στην άτυπη οικονομία και κερδίζουν λίγα ως ρακοσυλλέκτες, λούστροι, πλένοντας αυτοκίνητα και πουλώντας αναψυκτικά ή άλλα ψιλικά είδη. Η εργασία μπορεί να είναι σε ημερήσια ή ωριαία βάση, ενώ δεν υπάρχουν συμβάσεις εργασίας, προστασία σε περίπτωση απόλυσης ή κοινωνική και ασφάλεια υγείας. Το υψηλό ποσοστό ανεργίας είναι επίσης χαρακτηριστικό της κατάστασης (Claaßen 2008, Latz 2007).
Άτυπη οικονομία
Εναλλακτικός τομέας απασχόλησης του περιθωριοποιημένου πληθυσμού, ιδιαίτερα στις αναπτυσσόμενες χώρες. Τα επαγγέλματα αυτά πραγματοποιούνται χωρίς κοινωνική ασφάλιση ή καταβολή φόρων. Κυμαίνεται πάνω από όλους τους οικονομικούς τομείς και περιλαμβάνει δωρεές οργάνων, παιδική εργασία, πορνεία και επαιτεία.
Στις πόλεις του αναπτυσσόμενου κόσμου, ένα στα τέσσερα σπίτια ζει σε συνθήκες φτώχειας, το 40% των αστικών νοικοκυριών της Αφρικης και το 25% της Λατινικής Αμερικής ζουν κάτω από τα τοπικά όρια της φτώχειας. Το 37% του πληθυσμού του αναπτυσσόμενου κόσμου απασχολείται στην άτυπη οικονομία(UN-HABITAT 2001).
Η εξαθλίωση, η πείνα και ο υποσιτισμός είναι συχνά φαινόμενα, ενώ αυτές οι γειτονιές είναι το επίκεντρο της χρήσης ναρκωτικών, της εγκλματικότητας και της πορνείας , καθώς και της νόσου του HIV και του εκφυλισμού της οικογένειας (Bauer et al. 2005, Claaßen 2008, Latz 2007, UN-HABITAT 2006).
Είναι οι περιθωριακές γειτονιές πολιτικά μη προσβάσιμες;
Οι αστικές ή κρατικές αρχές έχουν υποχωρήσει σε μεγάλο βαθμό από τις περιθωριοποιημένες περιοχές. Η υποχώρηση αυτή και όλες οι υπόλοιπες διαδικασίες σε επίπεδο πόλης ενέχουν τον κίνδυνο ότι μεγάλες περιοχές θα γίνουν ανεξέλεγκτες όχι μόνο σε κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο, αλλά και σε πολιτικό με αποτέλεσμα να γίνουν ακυβέρνητες (Bronger 1996).
Πολλές πόλεις ήδη αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα στις υποδομές και τις κοινωνικές υπηρεσίες. Υπάρχει μεγάλη πιθανότητα οι μεγάλες πόλεις να γίνουν οι κύριες θερμοκοιτίδες της κοινωνικής αναταραχής κατά τις επόμενες δεκαετίες. Ο σχεδιασμός θα γίνεται όλο και πιο σημαντικός, καθώς θα υπάρχει ανάγκη για όλο και περισσότερες ενεργές δημοτικές αρχές (De Blij, Murphy 2003).
Εργασίες: 1. Περιγράψτε το γράφημα για τον αστικό πληθυσμό και τον πληθυσμό στις παραγκουπόλεις για κάθε περιοχή.
2. Δημιουργήστε ένα διάγραμμα αιτίας-αποτελέσματος, για να δείξετε την προέλευση και τα προβλήματα των περιθωριακών οικισμών.
3. Αξιολογήστε τις διαφορετικές στρατηγικές της διοίκησης για την αντιμετώπιση των προβλημάτων στέγασης.
