Μεγαλούπολεις

Η μεγαλούπολη είναι το αστικό φαινόμενο του αιώνα και έχει ιδιαίτερη σημασία στην παγκόσμια διαδικασία της αστικοποίησης.

Εξαιτίας του γεγονότος ότι τα διεθνή στατιστικά στοιχεία δεν βασίζονται σε παρόμοιες περιοχές αναφοράς, τα στοιχεία που δίνονται για το μέγεθος των πόλεων και των μεγαλουπόλεων σε γενικές γραμμές δεν είναι συγκρίσιμα , αλλά χρησιμοποιούνται επειδή είναι τα μόνο διαθέσιμα.

• Το 1950 ο κόσμπς είχε μόνο 4 πόλεις με πλυθησμό περισσότερο από 5 εκατ. κατοίκους
• μέχρι το 1985 είχε ήδη 28
• το 2000 είχε 39 πόλεις
• Το 2015 μάλλον θα υπάρχουν σχεδόν 60 μεγαλούπολεις παγκοσμίως.

Τα δύο τρίτα των μεγαλουπόλεων σήμερα βρίσκονται στις αναπτυσσόμενες χώρες, οι πιο πολλές στην Ανατολική και Νότια Ασία. Στις μεγαλούπολεις σήμερα κατοικούν λιγότερο από το 10% του παγκόσμιου αστικού πληθυσμού. Το 2015 θα υπάρχουν περίπου 604,4 εκατομμύρια άτομα (περίπου 17%) που θα ζουν σε μεγαλουπόλεις (Kraas 2003, UN-HABITAT 2001).

Οι μεγαλούπολεις έχουν μαγάλο αριθμό συγκεκριμένων προβλημάτων περιστασιακά με εντυπωσιακές διαρθρωτικές ομοιότητες. Έχουν συχνά περισσότερα κοινά η μία με την άαλη και όχι με τη δική τους ενδοχώρα:

• υψηλή συγκέντρωση πληθυσμού και πυκνότητα
• χωρική επέκταση που είναι σε μεγάλο βαθμό ανεξέλεγκτη
• υψηλά επίπεδα κυκλοφορίας, σε ορισμένες περιπτώσεις με σοβαρή έλλειψη των υποδομών
• υψηλές συγκεντρώσεις της βιομηχανικής παραγωγής
• σημάδια της οικολογικής πίεσης και υπερφόρτωση
• άναρχη και ανόμοια γη και αγορά ακινήτων και ανεπαρκή παροχή στέγης
• σε ορισμένες περιπτώσεις ακραίες κοινωνικο-οικονομικές ανισότητες
• υΥψηλό επίπεδο δυναμισμού σε όλες τις διεργασίες (Kraas 2003)

Αλλά οι μεγαλούπολεις δεν είναι μόνο στρυμωγμένοι τόποι. Μερικές μπορεί να οριστούν ως παγκόσμιοι κόμβοι και χώροι δράσης. Αναμφισβήτητα οι μεγαλούπολεις χαρακτηρίζονται ως οικονομικά δραστήριες περιοχές και κομβικά σημεία της παγκοσμιοποίησης. Πολλές μεγαλούπολεις αποκαλούνται πρωτευόντες πόλεις με υψηλό επίπεδο "λειτουργικής υπεροχής" (κυρίαρχη θέση, υπερσυγκέντρωση των πιο σημαντικών λειτουργιών στον οικονομικό, πολιτιστικό και πολιτικό-διοικητικό τομέα). Είναι συχνά επίσης δημογραφικές πρωτεύοντες πόλεις, που φιλοξενούν μεγάλα τμήματα των κατοίκων της χώρας. Αλλά, κατά κανόνα, οι μεγαλούπολεις στις αναπτυσσόμενες χώρες τελικά δεν παίζουν σημαντικό πολιτικό και οικονομικό ρόλο στο παγκόσμιο αστικό σύστημα (Bronger 2004, Kraas 2003) (Bronger 2004, Kraas 2003).

Οι μεγαλούπολεις είναι επίσης παγκόσμιες περιοχές κινδύνου και ιδίως αποδείχθονται ιδιαίτερα ευάλωτες σε κρίσεις και καταστροφές. Οι απειλές μπορούν να προκύψουν από τους περιβαλλοντικούς κινδύνους, όπως σεισμούς και καταιγίδες, πλημμύρες, κατολισθήσεις, πυρκαγιές και ξηρασία, καθώς και από την παγκόσμια άνοδο της στάθμης της θάλασσας. Ανθρωπογενείς κίνδυνοι που απειλούν αυτές τις μεγάλες πόλεις είναι η ρύπανση του αέρα, των υδάτων και του εδάφους, ατυχήματα, πυρκαγιές, βιομηχανικές εκρήξεις, ασθένειες και επιδημίες, κοινωνικο-οικονομικές κρίσεις, πολιτικές ταραχές και τρομοκρατικές επιθέσεις. Ένα ιδιαίτερο πρόβλημα έγκειται επίσης στο γεγονός ότι οι υφιστάμενες διοικητικές και οργανωτικές δομές τους δεν έχουν σχεδιαστεί για την κλίμακα στην οποία οι πόλεις έχουν εν τω μεταξύ φθάσει (Kraas 2003).

Μετα-πόλεις

Οι μετα-πόλεις ή υπέρ-πόλεις είναι τα μαζικά πολεοδομικά συγκροτήματα άνω των 20 εκατομμυρίων ανθρώπων. Το Τόκιο είναι το μεγαλύτερο αστικό συγκρότημα στον κόσμο. Μέχρι το 2020, αυτές οι πόλεις θα έχουν επίσης επιτευχθεί να αποκαλούνται μετα-πόλη: Βομβάη, Δελχί, η Πόλη του Μεξικού, το Σάο Πάολο, η Νέα Υόρκη, Ντάκα, Τζακάρτα και Λαγός (UN-HABITAT 2001).

Εργασίες: 1. Κατασκευάσετε ένα χρονοδιάγραμμα για να δείτε την εμφάνιση και την εξάπλωση των μεγαλουπόλεων τα τελευταία 50 χρόνια και την μελλοντική τους εμφάνιση.
2. Εξηγήστε τις ιδιαίτερες ευκαιρίες και πιέσεις των μεγαλουπόλεων σε διάφορες περιοχές του κόσμου.