Werkblad - Instructies voor de leerkracht

Rondônia

Bos in Rondônia 1972.
Bron: Beckel 2007

Hetzelfde gebied in 1986.
Bron: Beckel 2007

Didactisch commentaar:

• In dit werkblad moet nagedacht worden over de extreme veranderingen in landgebruik in de Braziliaanse regio Rondônia veroorzaakt door ontbossing. Door de drie satellietbeelden van dezelfde regio maar van verschillende data te vergelijken, kan de ontbossing gevolgd worden. De status in de jaren '70 in de regio was een maagdelijk regenwoud dat sedertdien is verdreven door landbouw- en graaslandpercelen; met als redenen het gebruik van de gebieden voor landbouw, veeteelt ("biefstukken uit Brazilië") en plantages.
• Om het werkblad afdoende te beantwoorden dienen de studenten in staat te zijn om de drie beelden voor de eerste stap te beschrijven en te analyseren. Voor dit proces kunnen de beelden ook individueel besproken worden. Voor de volgende stap dienen de studenten de veranderingen weer te geven om, voor de volgende stap, in staat te zijn de oorzaken ervan te identificeren. Voor de laatste taak dienen de studenten na te denken over hoe de regio er over enkele jaren zou kunnen uitzien. Voor de visuele leertypes zou het helpen om de veranderingen grafisch weer te geven. Een optie zou zijn, bijvoorbeeld, om een mogelijk beeld voor de toekomst te construeren.

Oplossing bij het werkblad 'Rondônia'

1. Beschrijf de veranderingen in landgebruik in de regio Rondônia met behulp van de satellietbeelden.

Op het eerste beeld uit 1972 kun je een dicht wouddek (tropisch regenwoud, primair woud) zien, de witte plekken zijn lichte wolken.

Op het tweede beeld uit 1986 is de menselijke inmenging (platbranden) al te zien. In het linkerkwadrant van het beeld zijn er grote ontboste gebieden, waarschijnlijk voor plantages en veeteelt en aan de rechterkant zijn er kleine open ruimten. Deze zijn aangebracht aan de randen van de nieuw aangelegde straten, zeer waarschijnlijk gedaan door kleine boeren.

Op het laatste beeld uit 2000 is bijna het hele gebied overgenomen door menselijk gebruik, de grote gebieden (plantages en graaslanden) hebben kleine ontboste percelen, grotere open ruimten zijn er nu enkel in de linker bovenhoek van het beeld.

2. a. Verklaar hoe deze veranderingen optreden.

Redenen zouden onder andere kunnen zijn: bevolkingstoename, platbranden, zwerflandbouw, de invoering van grote plantages en graaslanden voor veeteelt, productuitvoer over de hele wereld, exploitatie van het regenwoud door straten (autowegen, enz.)...

2. b. Welke rol speelt het platbranden?

Het platbranden speelt de centrale rol bij de veranderingen die zijn opgetreden. De grote ontbossingsgebieden voor plantages en graaslanden zijn een enorme verstoring van het ecosysteem en van het primaire regenwoud. De oorspronkelijke vorm van platbranden zorgde voor de bossen en was in zekere zin "duurzaam".

2. c. Controleer je hypotheses met behulp van de tekst (in de module).

3. Zet een toekomstig scenario op voor deze regio.

Voorbeeld voor een negatief scenario: de resterende bosgebieden zullen omgekapt worden, het regenwoud zal volledig uit de regio verdwijnen, veel soorten (planten en dieren) verdwijnen en keer op keer zullen voedingsstoffen van de grond wegspoelen, met als gevolg braakliggend land, erosie en de uitputting van vegetatie en de landbouw tot een verandering optreedt in het plaatselijk klimaat en wereldklimaat...

Voorbeeld voor een positief scenario: met mondiale steun zal het platbranden gestopt worden, een deel van de gebieden zal herbebost worden, verschillende soorten (planten of dieren) zullen terugkomen en er is genoeg leefruimte voor de met uitsterven bedreigde dieren, landbouw in het regenwoud zal duurzaam gepland worden, en op lange termijn zullen plantages in verval raken, de druk van de wereldmarktprijzen zal afnemen en dan veranderen landbouwomstandigheden...