Supplement 2.11: Impact van olie op verschillende types kusten
Wanneer een olievlek de kust bereikt, of zich zeer dicht bij de kust voordoet, kunnen de verschijnselen van bezoedeling en bedekken met olie een impact hebben op de populaties in de zone die bij eb droogvalt en de verschillende menselijke activiteiten die aan zee plaatsvinden. Zeevogels en zeezoogdieren zijn vanzelfsprekend ook slachtoffers, zoals talloze vogelsoorten die die zich bij laag tij aan de waterkant voeden en aan het strand broeden, of zeezoogdieren die op het strand rusten. Echter, algen, vissen en schaaldieren die in kustpoelen, op de rotsen en in het zand of modder leven, worden onvermijdelijk getroffen.
Bron: Cedre 2007: 52
Naargelang het type kust, kan de impact variëren van relatief beperkt tot, aan de andere kant van het spectrum, uiterst dramatisch. De gevoeligheid van verschillende substraten voor olie varieert aanzienlijk van rotskusten tot keistranden, kiezel, grofkorrelzand, fijnkorrelzand, moerasland, koraalriffen enz.
Rotskusten
Blootgestelde, steile rotskusten bieden een ideale oppervlakte waarop grote hoeveelheden olie zich kunnen vastzetten. Ze worden tamelijk snel gereinigd door de mechanische inwerking van verdere golfwerking en lijden daarom relatief weinig onder olievlekken.
Rotspartijen die bij hoog tij of zware deining onder water zitten, kunnen veel zwaarder getroffen worden, vooral als de partij poelen bevat die rijk zijn aan flora en fauna, waar dikke lagen olie zich waarschijnlijk ophopen.
Stranden
Stranden met keien, grind en grofkorrelzand zijn gebieden die hoge risico's lopen in termen van diepgaande vervuiling. De meeste koolwaterstoffen kunnen gemakkelijk in spleten lopen en zo diep gaan dat het praktisch onmogelijk is om ze te verwijderen zonder de populaties die binnenin het sedimentsubstraat leven ernstige schade toe te brengen.
Stranden met fijnkorrelzand hebben de neiging de olie aan de oppervlakte te houden, aangezien de olie naar alle waarschijnlijkheid te viskeus is om in de dieptes te penetreren door de fijne ruimten. Olie kan zich ophopen langs de hoogtijlijn en weer bedekt zijn met een laag proper zand van variërende dikte. Door strandbegroeiing kunnen olielagen met zand bedekt worden en afwisselende lagen vormen. Olie onder het zand kan zeer problematisch zijn aangezien de olielagen door golven blootgelegd en weggespoeld kunnen worden om dan weer andere gebieden te bevuilen.
Wadden en moerassen
Moerasland dat bij eb droogvalt, inclusief visvijvers, oesterputten en moerassen, zijn bijzonder kwetsbaar. De netwerken van kanalen zijn gunstig voor het aanvoeren van olie naar zeer beschutte plaatsen waar regimes met lage energie en fijn sediment de olie gedurende lange tijd vasthouden. Olie treft de populaties ongewervelde dieren die in het sediment leven, en de planten die in aanraking komen met het water, snel en ernstig. Een menselijke interventie in dit soort sites kan leiden tot risico's van ontwrichting van de site en wijziging van het ecologisch evenwicht. Interventies in deze gebieden moeten goed gepland en voorzichtig uitgevoerd worden.
Mariene moerassen in gematigde gebieden, zoals tropische mangroven, zijn bijzonder gevoelig voor olievervuiling. Het ademen van de luchtwortels van mangrovebomen kan ernstig belemmerd worden door zelfs een dun laagje olie. Bovendien leven er talloze soorten in deze gebieden, sommige permanent, andere seizoensgebonden, voor vele in het jonge stadium, wanneer ze bijzonder kwetsbaar zijn.
Olievervuiling van een mangrovemoeras tijdens het seizoen, wanneer jonge garnalen daar voeden alvorens naar zee uit te zwermen, kan ernstige gevolgen hebben voor de visvangst langs de kust en de biodiversiteit van het omringende milieu gedurende meerdere maanden, of zelfs jaren.
Koraalriffen
Koraalriffen worden beschermd door slijm dat hun poliepen afscheiden en doorstaan zo over het algemeen kleine, op zichzelf staande incidenten tamelijk goed. Bovendien blijft er gewoonlijk een beschermende laag water tussen de koralen en de olieslik aan de oppervlakte. Echter, herhaaldelijke vervuilingsincidenten kunnen een serieuze impact op ze hebben, evenals door getijden en deining veroorzaakte grootschalige olievervuiling van de oppervlaktelaag van riffen (het enige levende gedeelte van het rif). Sommige van de vele soorten vis, ongewervelde dieren en mariene algen die in koraalhabitats leven, kunnen zwaar getroffen worden zelfs als het koraal zelf maar weinig schade heeft geleden.
Foto: NOAA; Tekst: Cedre 2007
